Μαύρος γάτος, αυτός ο αποδιοπομπαίος τράγος

 Ismini

«Η γάτα δεν προσφέρει υπηρεσίες. Η γάτα προσφέρει τον εαυτό της. Φυσικά και απαιτεί φροντίδα και προστασία. Κανείς δεν προσφέρει την αγάπη του δωρεάν» - Ουίλιαμ Μπάροουζ

        ΡΙΧΝΩ ΜΙΑ ματιά στο ημερολόγιο των εορτών που πέρασαν. Άγιος Βαλεντίνος. Αποκριές. Η ημέρα της γάτας. Τη Δευτέρα που μας πέρασε ήταν η ημέρα της γάτας. Της αξίζει και με το παραπάνω μία ημέρα τον χρόνο. Βρείτε μου άλλο ζωντανό που να έχει απασχολήσει τόσο έντονα τη συλλογική φαντασία της ανθρωπότητας. Δεν υπάρχει εποχή όπου οι γάτες να μην άφησαν τα «νύχια» τους. Οι αρχαίοι Αιγύπτιοι τις λάτρευαν. Πενθούσαν την απώλεια μιας γάτας ξυρίζοντας τα φρύδια τους. Οι Ρωμαίοι, επίσης τις θαύμαζαν. Από τους τελευταίους, άλλωστε, πήραμε και τη σημερινή ονομασία: catus. Δεν τις θαύμαζαν, βέβαια, όλοι οι Ρωμαίοι. Ο Ιούλιος Καίσαρας, παραδείγματος χάριν, μισούσε τις γάτες. Θεωρούσε ολέθριο σημάδι το να δει μπροστά του κάποια γάτα πριν από τη μάχη. Απο όσα ξέρω και ο Μέγας Αλέξανδρος τις μισούσε. Ο Ναπολέων το ίδιο. Στα χρόνια της κυριαρχίας του, οι γάτες ορίστηκαν διά νόμου ως «άψυχα αντικείμενα». Φαίνεται πως οι γάτες δεν είχαν ποτέ καλές σχέσεις με τους στρατηγούς και τους πολεμοχαρείς. Ιδού μια καλή ιδέα για τους ειρηνιστές: να βάλουν γάτες και γάτους στις σημαίες τους...

Γάτα - θεά. Μούμια από αρχαίο αιγυπτιακό τάφο

Ούτε με τους θρησκόληπτους και τους φανατικούς είχαν καλές σχέσεις οι γάτες. Πώς να είχαν, άλλωστε; Είναι ανεξάρτητες, ερωτικές, περίεργες. Η ανεξαρτησία, ο ερωτισμός και η περιέργεια είναι εξ ορισμού εχθροί του φανατισμού. Τον Μεσαίωνα, όταν η Ιερά Εξέταση βρισκόταν στο απόγειό της, οι γάτες έζησαν την πιο οδυνηρή εμπειρία της μακραίωνης ιστορίας τους. Τόσο πολύ, που εάν είχαν τη δυνατότητα να σχηματίσουν συλλόγους, όπως εμείς οι άνθρωποι, θα έπρεπε κανονικά να ζητήσουν γερές αποζημιώσεις για τις φοβερές διώξεις που υπέστησαν. Ο μαύρος γάτος, ιδιαίτερα, δοκίμασε στο πετσί του όλη την ανθρώπινη αγριότητα και ηλιθιότητα. Για τους ιερείς, εκείνος συμβόλιζε το σκοτάδι και τον πειρασμό του Διαβόλου που απομακρύνει τον χριστιανό από τον σωστό δρόμο της πίστης. Τον έχρισαν συγγενή του Σατανά. Τον κατηγόρησαν ότι συμμετείχε σε μυστικά όργια παρέα με τον Διάβολο. Το 1561 έγινε ολόκληρο δικαστήριο, όπου κάποιες γυναίκες κατηγορήθηκαν ως μάγισσες που είχαν μετατραπεί σε γάτες, ώστε να συμμετέχουν σε σατανικά όργια. Το δικαστήριο αποφάσισε να στείλει ζωντανές στην πυρά τις γυναίκες, μαζί με τις γάτες τους. Οι γάτες έγιναν ο εσωτερικός εχθρός της κοινωνίας, ο τέλειος αποδιοπομπαίος τράγος της εποχής. Ο λαός, έτσι και αλλιώς, χρειάζεται πάντα κάποιον αποδιοπομπαίο τράγο, για να ρίξει πάνω του τις ενοχές και τις φοβίες.

 Δεν ήταν όμως μόνο το κυνήγι των μαγισσών. Σε πολλές πόλεις της Δυτικής Ευρώπης, οι οποίες σήμερα καυχιούνται για τον ορθολογισμό τους, τη Σαρακοστή διοργάνωναν τελετές όπου έκαιγαν και παλούκωναν ζωντανές χιλιάδες γάτες. Ύστερα, ο καθένας έπαιρνε μια χούφτα από τη στάχτη τους και την σκόρπιζε στα χωράφια του, πιστεύοντας ότι ξορκίζει τη συμφορά και τις επιδημίες. Μέχρι τον 18ο αιώνα, οι Γάλλοι βασιλείς συμμετείχαν ενεργά σε τέτοιες τελετές. Τα βάσανα του μαύρου γάτου και των υπόλοιπων γατιών τελείωσαν οριστικά την εποχή του Διαφωτισμού. Τότε ανατράπηκαν όλα.
Οι γάτες αποκαταστάθηκαν και απέκτησαν τη θέση τους στη σπιτική εστία. Κατέκτησαν τους πάντες και τα πάντα. Οι μεγάλοι ποιητές τούς αφιέρωσαν εμπνευσμένους στίχους. «Οι γάτες, γλυκές και δυνατές, υπερηφάνεια του σπιτιού, φίλες της επιστήμης και της ηδονής», έγραφε ο Μποντλέρ. Οι ζωγράφοι τούς αφιέρωσαν μερικούς από τους καλύτερους πίνακές τους. Και πιο πέρα, την εποχή του θεάματος, οι γάτες έγιναν διάσημο μιούζικαλ. Στην εποχή των blogs έγιναν γνωστοί μπλόγκερς...

 
          Όσο για τον μαύρο γάτο, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, αυτός σήμερα θεωρείται star. Ένα ενθαρρυντικό μήνυμα για όλους τους αποδιοπομπαίους τράγους. Όποιοι και αν είναι. Όπου και αν βρίσκονται. Κάποτε, θά 'ρθει άσπρη μέρα και γι' αυτούς...

 «Το τουρνέ του μαύρου γάτου». Ένας από τους πολλούς διάσημους πίνακες και πόστερ που ο Γάλλος ζωγράφος Τhιophile-Alexandre Steinlen (1859-1923) αφιέρωσε στις γάτες. Ο Steinlen απαθανάτισε τις γάτες της Πόλης του Φωτός - σε μια εποχή, βέβαια, που είχαν πάψει οριστικά οι διώξεις εναντίον τους

Το τεστ των SS

          ΓΙΑ ΝΑ ΜΥΗΘΕΙ ένας ναζί στις ανώτερες βαθμίδες των SS, έπρεπε να βγάλει τα μάτια μιας κατοικίδιας γάτας που την είχε ταΐσει και φροντίσει για έναν μήνα. Όποιος περνούσε με επιτυχία το «τεστ της γάτας», αποδείκνυε πως δεν έπασχε από το σύνδρομο του οίκτου. Ότι ήταν πανέτοιμος να κάψει ζωντανούς τους εχθρούς της άριας φυλής, χωρίς να κινδυνεύει από το βάρος των τύψεων... Στα καθεστώτα του υπαρκτού Σοσιαλισμού, οι γάτες θεωρούνταν πιο κοντά στα «αστικά γούστα». Τα σκυλιά, αντίθετα, γνώριζαν μεγάλες δόξες. Ο λεγόμενος «σκύλος των συνόρων», που φύλαγε τα σύνορα ώστε να μην αποδράσει κανείς από τον «σοσιαλιστικό παράδεισο», έγινε κατά κάποιον τρόπο η «σοσιαλιστική» εκδοχή του Ράμπο. Εδώ θα ταίριαζαν τα λόγια του Ουίλιαμ Μπάροουζ: «Δεν μισώ τους σκύλους. Μισώ όμως αυτό που κατάντησε ο άνθρωπος τον καλύτερο φίλο του ανθρώπου».
Οι γάτες κηρύχθηκαν ανεπιθύμητες, τελευταίως, στη Σαουδική Αραβία. Η Muttawa (ισλαμική Αστυνομία), διαπίστωσε πέρσι τον Σεπτέμβριο ότι «πολλοί νέοι Σαουδάραβες αγοράζουν γάτες». Κάτι τέτοιο κρίθηκε επιβλαβές για την πίστη στον Αλλάχ, επειδή οι γάτες θεωρήθηκαν ως «δυτικότροπες»! Γι' αυτό τον λόγο κηρύχθηκαν persona non grata και απαγορεύθηκε η αγοραπωλησία τους στην ιερή γη της Σαουδικής Αραβίας. Αλλά το είπαμε ήδη, οι γάτες δεν τα πήγαιναν ποτέ καλά με στρατηγούς, πολεμοχαρείς και θρησκόληπτους. Παράδειγμα, λοιπόν, οι γάτες! Τό 'χει πει άλλωστε και ο Κοκτό: «Ο άνθρωπος είναι πολιτισμένος, στον βαθμό που ξέρει να κατανοήσει τη γάτα»...

INFO
* Τόμας Έλιοτ, Οι γάτες, Ερμείας

*Ουίλιαμ Μπάροουζ, Η γάτα μέσα μας, Απόπειρα

* http: //doncat.blogspot.com/

(Ο γάτος Don φιλοξενεί τον Νίκο Δήμου στο blog του)

*ΤΑ ΝΕΑ, 24/02/2007

* http://gazikapllani.blogspot.com/2007_02_01_archive.html